De Maconnieke Encyclopedie zoekt
Een ogenblik !
Chartres
Chassidaeërs
~ Chassidaeërs
~chassidim
~Chassidisme 0.,
~voorbeeld:
Chaux-de-Fonds
Chef der twaalf stammen
Chef van de Tabernakel
Chinesche geheime Genootschappen.
~Algemeen
~Hungze algemeen
~H. beschrijving
~H. Symbolen
~Triaden: indeling
~Triaden: beschrijving
China.
Choiseul
Chorim
Christian Rosenkreuz A.°.L.°.
Christophorus
Christiaan Vll
Christus Orde
~ I.Koning Dionys van Portugal
~II. Naam van een maç.°. oppergraad
Chronologie
Cijferschrift
Civi
Clavis Muratorum
Claudius
Clavel
Clemens
~C. V
C. Augustus
Clermont
~Clermont-(Kapittel van-)
Clinton
Clipsas
Club
Cocarde
Colfontaine de, Or.°.B.F.
Collegium
Comité
Commandeur-
~C. van de Tempel
~C. ridder -
Commenius
~Van 1592-1641
~Van 1641 tot 1671
~Na zijn dood.
~enige sitaten uit zijn hoofdwerken,
~"Pansophia "
Chartres
Lennhoff,
CHARTRES
(Hertog van) zie Orleans
Chassidaeërs
~ Chassidaeërs
~chassidim
~Chassidisme 0.,
~voorbeeld:
Chassidaeërs, ~ Chassidaeërs, Chassidim.(chêsed), betekent eigenlijk iedere buitengewone wijze van denken en handelen in goeden en kwade zin. Daarvan wordt afgeleid het denominatief casid, waaronder verstaan wordt een mens die uit godsdienstzin niet alleen het voorgeschrevene doet, maar ook veel meer nog en zich voor het goede allerlei opofferingen wil getroosten. De Engelse maç.°. schrijvers als Oliver (historical Landmarks) zien in hen een Joodse maçonnieke vereniging, die de voorloopster was van de sekte der Esseeërs. In het boek der Makkab. VI1 : 13 is de naam vergriekst - Deze naam draagt een Joodse sekte die door Isaac Baal Schem omstreeks 1740 in Podolie gesticht werd en zich onder de invloed der Kabbala spoedig uitbreidde. In het systeem Mizraïm heet de 75 Gr.°." Souverain prince Hasidim." Dat de Esseeërs van hen afstamden is zeker. Tijdens de vervolgingen van Antiochus (160 v.C.) zag het volk in hen de vertegenwoordigers van het echte nationaliteiten-ideé. Ze trokken zich in de woestijn terug en meenden daar, ver van de tempel en ver van de priesterschap, de betere toekomst te kunnen voorbereiden.
Zie verder Esseeërs.
~chassidim [<Hebr. chassied, vroom] v./m., b Benaming voor hen die sterk verbonden zijn met en zeer trouw zijn aan de de joodse godsdienst. Chassidim wordt gebruikt voor diverse groeperingen in de joodse schiedenis:
1. de partij van de joodse vromen in Palestina in de 2e eeuw v. Chr. die zich tegen de inwerking van het hellenisme onder de joden verzetten en de gelederen van Juda de Makkabeeër versterkten;
2. ook chassidim Risjoniem, zeer vrome mannen in de rabijnse litteratuur;
3.middeleeuwse mystieke groeperingen in Midden-Europa
4. aanhangers van het chadisme.
~Chassidisme 0.,
Joodse religieuze beweging in Oost-Europa in de 18e eeuw gesticht door Israël Baäl Sjem Tov. Het chassidisme stelde de vreugde om God te dienen en goede daden en intentie, hoger dan wetstudie, die slechts aan een kleine kring voorbehouden was. Hierdoor kreeg de beweging vooral aanhang onder het gewone volk. De Filosofie van het chassidisme basseert zich vnl. op de Kabbala; zijn literatuur bestaat o.a. uit legenden verhalen en liederen, geweven om de figuren van de stichter en zijn opvolgers, verteld en opgetekend in het jiddisch, de taal van het joodse volk in Oost-Europa. Daar het Chassidisme de stelling huldigd, dat de Rabbijn de bemiddelaar is tussen mens en God en een van de steunpijlers van het Heelal is, werd hij zeer vereerd. Men kende hem zelfs bovenaardse krachten toe. Daardoor ontstonden later allerlei bijgelovige uitwassen rondom de wonderrabbi`s. Uit het Chassidisme kwamen verschillende andere ethische en filosofische stromingen in het jodendom en de vrijmij.°. voort. Litt. M.Buber, G.Scholem, H.M Rabowicz
~voorbeeld: Chassidisme. Omdat ze vrezen te zondigen tegen het gebod betreffende 'de gesneden beelden', bedekken chassidische kinderen hun gezicht, wanneer ze gefotografeerd worden.
Chaux-de-Fonds, (groot dorp in het kanton Neuenburg) bekleedt in de geschiedenis der Vrijmij.°. een enigszins betekenende plaats. In het jaar 1819 richtten 24 daar wonende BBr.°. een verzoek tot de Grote Engelse Prov. Loge te Bern het verzoek te C. d. F. een eigen Loge "L'amitieŠ" te mogen stichten. Dit werd toegelaten, weldra werd een voorlopige en in 1822 een definitieve Loge geopend. In 1831 stak in Neuenburg de oud Zwitsersepartij onder Boniquin het hoofd op en wilde het 'Pruisise juk afschudden om N. geheel in het eedgenootschap te doen opnemen. De republikeinse partij werd overwonnen, waarop de koningsgezinden C. d. F. bezetten, als het broeinest van het liberalisme. De Loge werd aangewezen als de plaats waar de revolutie werd voorbereid en waar wapenen en ammunitie verborgen zouden zijn. Een woeste bende drong het Logelokaal binnen , vond natuurlijk niets verdachts, maar vernielde alles door brand. het gevolg was dat tot 1840 de Loge slapende bleef. Toen hervatte ze haar werkzaamheden en bloeit thans zeer. - In de XIXe eeuw vonden dus nog gewelddadige aanvallen op de Vrijmij.°. plaats!
Chef der twaalf stammen
( Chef des douze tribus) de 11° van de Raad van keizer van Oosten en Westen te Parijs.
Chef van de Tabernakel, 23° van het uit Amerika ingevoerde oud-Engelse systeem.
Chinesche geheime Genootschappen.
~Algemeen
~Hungze algemeen
~H. beschrijving
~H. Symbolen
~Triaden: indeling
~Triaden: beschrijving
~Algemeen. Hoewel deze, goed beschouwd, met de Vrijmij. . in generlei betrekking staan, moet hier toch daarvan eenige melding gemaakt worden. We zullen niet spreken van al de geheime genootschappen die in C. schijnen te bestaan en vermeld worden in het Alg. Woordenboek voor Vrijmetselaren 1., 119 vv., daar werkelijkheid en traditie hier zeer zonderling zijn verward, om alleen het volgende in herinnering te brengen. Er bestaat in C.- werkelijk een geheime bond met het doel om de sedert twee eeuwen het land onderdrukkende mandschuis-tungusise keizerlijke dynastie van de troon te stoten en een zuiver-chinese daarvoor in de plaats te stellen. Over deze bond zegt de heer G. Siegel, tolk voor de chinese taal te Batavia het volgende: het ontstaan en de snelle verbreiding van deze geheel eenige broederschap liggen nog in het duister. Zoveel schijnt zeker te zijn, dat die broederschap reeds de ziel van de groten bevrijdings-oorlog tegen de Mongolen in de X1V eeuw geweest is. Ze heet "Bond van hemel en aarde", welke naam aan de ware, overouden nationalen cultus herinnert.
~Hungze algemeen heet ook Hung; welk woord zoveel als overvloeiing betekent, daar de bond de aarde als overstroomen wil. Men leide hieruit echter niet te haastig af, dat de bond een cosmopolitische strekking zou hebben, want zelfs voor de hedendaagse Chinezen is China nog gelijkluidend met de aarde of de wereld. - De Hung heeft zeer zeker een reine zedelijke betrekking, want zedelijke, reinheid en onvermoeide broederliefde worden elk der leden ten plicht gesteld. Een overtreding van de statuten van de bond worden met barbaarsche straffen bedreigd, die zeker niet pleiten voor de humane denkbeelden van de stichters of liever de bestuurders van het genootschap.
~H. beschrijving . Bij de ingang van de geheime vergaderplaatsen, die men Loge zou kunnen noemen, worden de nieuwe leden door de broeders ontvangen, die, in een dubbele rij opgesteld , hun zwaarden kruisen: Deze ceremonie heet: het loopen onder de brug. iedere Loge heeft haar hoofdingang in het Oosten; het altaar en de zetel van de z.g. Grootmeester staan ook aldaar. De Loge heet: " Land der groote gelijkheid" (Th i ping ti), omdat een geest van broederlijke gelijkheid allen moet doordringen. Bij de receptie wordt de novitius gezegd, dat hij nu de ouden mens moet vaarwel zeggen, en dan ook zijn levensjaren tellen moet van de dag zijner inwijding.
~H. Symbolen. Een der voornaamste symbolen is het ontsteken van lampen want licht is, evenals in de Vrijmij. bij hen een zeer veel betekenend zinnebeeld. Onwillige leden worden niet zelden door sluipmoord uit de weg geruimd. Bij alle gelegenheden herkennen de leden der Hung elkaar door tekens, woorden enz. Als een machtige voreniging trad de Hung eerst in Zuid-China op. Vandaar is ook eenige tienta11en jaren geleden de bekende bevrijdings-oorlog uitgegaan die echter door Europeesche inmenging nog tot geen resultaat heeft geleid. Is in de laatsten tijd in hun wijze van doen eenige vooruitgang onmiskenbaar, dan is het de vraag of de Hung niet eens zal overwinnen en daarmede eene werkelijke hervorming in China zal in 't leven roepen
Zie verder Triade enz.
~Triaden: indeling
Er waren vele triaden en aanverwanten Broederschappen onder de Chineze keizers. Enkele daarvan waren;
1. Het grote opstrevende Genootschap
2. Het glorierijke en schitterende Genootschap
3. Het Genootschap van de Triaden, van de machten van de Hemel,Aarde en Mensen.
4. De Witrokken
5. De Roodbaarden
6. De korte Zwaarden
7. enz.
~Triaden: beschrijving. De Triaden ontwikkelden zich als de belangrjksten en waren ook de broederschap die voornamelijk met de chinese emigranten meetrokken over de hele wereld. Hun basis was voornamelijk gevestigd op Malakka waar zij hun schatten bewaarden en de Chef, de Tai-ko woonde (als de Opp.°. in Parijs). Hoewel de inwijdingen en de statuten wel lijken op sommige van die in de vrijmij.°. gebruikte oude ritualen, toch is er een wezenlijk verschil. Door de omstandigheden als vervolging en armoede gedreven ontwikkelden zij zich steeds meer als een "Chinese Maffia" . In hun statuten en geboden zijn o.m. 36 artikelen die de omgang met ander Broeders regelen en 36 geboden die dezelfde strekking hebben. Zij kennen ook geheime woorden, teken, etc, zoals de Vrijmij.°. maar daarnaast kennen zij ook een uitgebreide thee cermonie om elkaar te herkennen (net als de Hung). De Tempels zijn o.m. bekleed met vaandels, lange papieren en textiel stroken die in de lengte naar beneden hangend, per "Loge" verschillende teksten en afbeeldingen hebben. Verder staan er in de tempels 3 beelden voor offerranden, een glazen kast voor een eeuwig licht, vazen voor wierook, zwaarden, houten speren, slangen, etc die voor de verschillende "graden" cermoniën dienen.
China.
Lennhoff
In dit land bestaan Engelse Loges te Kanton , Hongkong en Shanghai. Een Zweedse L.°. te Kanton, heden inactief, is de oudste.
Choiseul.
Lennhoff
CHOISEUL-PRASLIN,
Hertog van -. De Supr.°. Cons.°. 33 van het oud en aangenomen Schotse systeem in Frankrijk (1827)
Chorim 0.°. de edelen, Een Hebr. woord in de Sch. Rit. 8e gr.
Christian Rosenkreuz A.°.L.°., zie Hilversum O.°.N.F.
Christophorus Priester 4e klasse in de oud Egyptische geheimen
Christiaan Vll, zie Denemarken
Christus Orde
~ I.Koning Dionys van Portugal
~II. Naam van een maç.°. oppergraad
~ I.Koning Dionys van Portugal stichtte, na opheffing der Tempelheren Orde (1812), deze geeste1ijke ridderorde, tot welke de nog overig gebleven tempelheren toetraden ( 1817), om de grenzen van Algarvië tegen de mooren te verdedigen. deze Orde werd door Paus Johannes XXII in 1819 bekrachtigd. In 1550 werd door Paus Julius III de waardigheid van Grootmeester voor altijd met, de kroon van Portugal verbonden. In 1789 werd de Orde geseculariseerd maar behield toch tot 1834 haar inkomsten. -
~II. Naam van een maç.°. oppergraad
die in 1807, door zekeren Portugees Nunez genaamd, te Parijs werd gesticht, terwijl hij voorgaf daarvoor in Poruga1 vergunning te hebben gekregen. Nog bestaan van dit stelsel in Frankrijk eenige kapittels.
Chronologie
CHRONOLOGIE frans
zie A, De maç.°. C.is bijna in ieder systeeem verschillend en hangt natuurlijk samen met de vraag: wanneer men meent dat de 0.°. ontstaan is. De meest gebruikelijke is dat de geboorte van Jezus gesteld wordt in het jaar 4000 der wereld, waarbij dan de jaren der christelijke jaartelling gevoegd worden. - De Strikte Observantie rekent van de marteldood van Molay, zodat men 1814 aftrekt van het gewone jaartal; 458 is dus 1772, want 1772 - 1314 = 458.
Bovendien wordt het begin van het jaar door niet allen op dezelfde datum gesteld. Sommigen beginnen het met 1 Januari, anderen, wij ook, met 1 Maart. De Rit. écossais gebruikt de Hebreeuwse maanden. Nissan = Maart, Iar =April, Sivan = Mei,
Tammus = Juni, Ab = Juli, Elul = Augustus, Ethamon = September,
Marchevan = October, Chisleu = November, Thebet = December, Sabeth = Januari, Adar = Februari. Daar dit maanjaren zijn, wordt aan het einde van het 3e, 6e, 8e, 11e, 14e, 17e, en 19e jaar van de cyclus van 19 jaren na de maand Adar nog een maand Veadar ingevoegd, om weer met het zonnejaar gelijk te komen.
Cijferschrift
Hieronder verstaat men vooraf afgesproken geheimschrift. Reeds in oude dagen kende men zo'n geheimschrift. De Vrijmetselaren bedienden zich gewoonlijk van het zogenaamd kwadraat-cijfer schrift (Noachitich-schrift).In de middeleeuwen was dit zeer in gebruik. Zo vindt men in de kapittelkamer te Regensburg het volgende opschrift op een grafzerk :
A : D . M : D : I, : XXX - IIJ - D : M :
IV : XVI . OBYT : IN : DO :
DIAC : RAT ETA : SVE . D . VI . CVIV9 . ANI
DEO . VIVAT . AMEN . RQE
SCT . I . PCE : .
d.w.z.: Anno Domini 1588 die mensis Novembris XIV obiit in domino PUER JOAN.JACOBUS KELDERER diaconus Ratibonensis aetatis suae dierum sex cujus animus deo vivat. amen. requiescat in pace. Onder de verschillende figuren der geheime wetenschappen nemen de Drieh.°. en de Vierk.°. de voornaamste plaats in. In zulke figuren die met elkander verbonden werden, schreef men getallen, enkele woorden en geheime tekens. Zo ontstond het mystische kwadraat, dat in drie afdelingen gesplitst werd en waarin de rondgetallen 1-9 zo gesteld werden dat altijd het product 15 uitkwam :
6 7 2
1 5 9
8 3 4
of men zet er de volgende letters in (zie Charter van Keulen):
a k t b 1 u c m v
h r i s d n w
g q z f p y e o x
Wanneer men nu de deelen hiervan uit elkander neemt, dan krijgt men de volgende negen figuren:(zie charter van Keulen) (F9) die men dan in plaats van letters gebruikt met of zonder punten , Bijna alle Oppergraden van Frankrijk gebruiken dit of een soortgelijk cijferschrift. Van dit cijferschrift onderscheidt zich weer een geheimschrift, waaraan een spreuk of devies ten grondslag ligt. De Strikte Observatie (z.d.) heeft vier cijfers : Volgens het eerste cijfer dat ook in getallen in plaats van in letters geschreven werd, is b.v. S+13:15+8+6:11:3+12= Guenter.
Dit ontcijferen is uiterst moeielijk. - De Rozenkruizers, Asiaten, Illuminaten hadden allen hun cijfers, die niet gemakkelijk kunnen opgelost worden.
Civi, woord uit de Hogere graden.
Clavis Muratorum, 54.°.-57.°. van het Mitzraïmitisch systeem genoemd naar de 4 hoofdstoffen.
Claudius (Matthias) ook genaamd Asmus of de Wansbecker bode, een geliefd en gemoedelijk volksdichter, geb.15 Aug. 1743 te Reinfeld in het Holsteinsche, studeerde te Jena, werd 1776 Ober-Landcommissaris te Darmstadt en ging in 1771 naar Wansbeek bij Hamburg, overl.21 Jan. 1815 Van 1770-75 gaf hij het tijdschrift: "Der Wansbecker Bote" uit. In het Nederlands overgezet o a. door Dr.J.C. van Deventer, Haarlem,. C.Kruseman, 1858 Als ijverig Vrijmetse1aar en als strijder voor verlichting en verdraagzaamheid, gaf hij later onderscheidene geschriften uit vol waarachtige humor.
Clavel
Mackey.
Lennhoff,
, (T. Bègere) een der meest bekende maç.°. auteurs van de latere tijd, schrijver van een "Histoire pittoresque de la Franche maçonnerie".Het is te betreuren dat zijn werk, ook in het Nederlans overgezet, geen rekening heeft gehouden met de historische ontwikkeling ook in onze 0.°. niet te miskennen. Voor de Prof.°.W.°. geldt zijn geschrift meestal als vertrouwbare bron waaruit ze de O.°. meent te leeren kennen, en van daar dat er zo vaak een scheef en geheel onjuist oordeel over haar wordt geveld.
Clemens
CLEMENT AUGUSTUS.
CLEMENT V.
CLEMENT XI I.
CLEMENT XIV.
~C. V
C. Augustus
~C. V , voor zjn verheffing tot Paus Bertrand d'Agoust, werd door Bonifacius V111 benoemd tot aartsbisschop van Bordeaux en gold voor een heftig tegenstander van koning Philips den Schoone van Frankrijk. Zijn geldzucht was onbedwingbaar groot, en daarom nam hij onder zeer vernederende, door Philips gestelde, voorwaarden in 1305 de benoeming als paus aan. Hij resideerde onder Fransen invloed te Avignon en moest op aanstoken van de koning tegen de Tempelheeren optreden, wier grootmeester, Jacques de Molay, hij reeds in 1306, onder voorwendsel hem over een kruistocht te wi11en spreken, naar Frankrijk lokte. In Aug. 1308 verordende hij een onderzoek naar de Tempeliers in ieder land en opende de 16 Oct.1311 het Concilie van Vienne, waar bij de Bul "ad providam Christi" de Orde der Tempelieren opgeheven werd. Hij stierf in 1314 aan een beroerte, die hem, weinige dagen voor Molay`s dood overviel
C. Augustus, Hertog van Beieren . en Keurvorst van Keulen, geb. 1700 gest. 1766. Nadat de banbul van Clemens XII verschenen was, zag hij zich genoodzaakt de O.°. der VV.°.MM.°. te verlaten; tot schadeloosstelling stichtte hij 1740 de Mopsorde (z. d.).
Clermont
Lennhoff
CLERMONT, KAPITEL, VON,
CLERMONT, LOUIS DE BOURBON-CONDÉ
CLERMONT, CHAPTER OF.
CLERMONT, COLLEGE OF. ·
CLERMONT, COUNT OF.
CLERMONT-FERRAND
, in het jaar 1743 verenigden zich de Meesters te Parijs in een algemene vergadering en kozen tot hun Groot-Meester de graaf van Clermont. Deze wist weldra alle officieren uit hun waardigheid te verdrijven, waarop deze zich van de Grote Loge afscheidden en een beledigende memorie tegen dit lichaam uitgaven. De Gr.°. L.°. verklaarde daarop de weerspannige in 1766 vervallen van hun Maç.°.rechten. De uitgesloten Bbr.°. hielden toen vergaderingen in een lokaal der voorstad St.Antoine en matigden zich de titel aan van Grote Loge van Frankrijk; ze gaven constitutie-brieven uit enz. In 1769 werden ze echter door Br.°. Chaillon de Jonville ontmaskerd. Ondertussen zetten de BBr.°. hun samenkomsten voort en tegelijkertijd stierf de Graaf van Clermont. De uitgesloten Bbr. wendden zich tot de Hertog van Luxemburg en verzochten diens tussenkomst om de Hertog van Chartres, later Hertog van Orleans(z.d.) te bewegen tot het aannemen van het Grootmeesterschap over de Franse Vrijmij.°.. Dit had een hereniging der Franse BBr.°. ten gevolge.
~Clermont-(Kapittel van-), De ridder de Bonville stichtte onder deze naam de 24 Nov.1754 een kapittel der Oppergrr.°. in een lokaal van een voorstad van Parijs, La belle France genaamd. Men brengt de naam Clermont in verband met het College de Clermont, een Jezuïten-klooster te Parijs. Vermoedelijk is hiermede identiek het in de zevenjarigen oorlog door Franse officieren naar Duitsland overgebrachte kapittel, dat de 14 Juli 1760 te berlijn als eerste kapittel van Clermont werd geopend. Uit dit kap. van Clermont kwam in 1858 een nieuw maç.°. lichaam voort, dat Raad der heeren van Oosten en Westen heette
Clinton (de Wit)
Mackey
Lennhoff
Amerikaans Staatsman en beroemd V.°.M.°. geb. te New York 2 Maart 1769 werd hij in Holland Lodge N 8 te New York in de 0.°. opgenomen; van 1806-19 was hij Grootmeester. Zijn geheele leven was gewijd aan de bevordering van de landbouw, de invoering van de stoomvaart en de afschaffing der slavernij. Op 33jarige leeftijd werd hij verkozen tot senator der Ver.-Staten. Het Erie kanaal dat de weg opende naar de Atlantische Oceaan is voornamelijk zijn werk geweest. Hij was later de auteur van vele belangrijke maç.°. werken.
Clipsas
SIMPA-PER 1998
CENTRE DE LIAISON ET D'INFORMATION DES PUISSANCES MACONNIQUES
dernière Assemblée Générale.
CLIPSAS Frans
BEROERINGEN ROND DE PRINCIPES
In en buiten Europa bevinden zich organisaties die wel op maçonnieke leest gestoeld zijn, doch die om uiteenlopende redenen geen erkenning hebben verkregen van gevestigde Grootmachten, waaronder het Grootoosten der Nederlanden.
Redenen tot onthouding van de erkenning zijn meestal afwijking van de beginselen als geloof in een Hogere Macht, de aanwezigheid van de Bijbel (of een ander Heilig Boek) in de Tempel en voorts het masculiene karakter der Broederschap.
De zich 'liberale vrijmetselaren' noemende organisaties hebben het altijd betreurd dat hen de aansluiting werd onthouden en dat er geen intervisitatie toegestaan was. Zij zijn van mening dat 'tolerantie' - een woord dat vrijmetselaren toch veelvuldig hanteren - ook gestalte zou moeten krijgen in de relatie tussen de verschillende obediënties.
In het begin van de jaren zestig heeft een aantal van de (niet-erkende) Grootmachten in Straatsburg bijeen. een oproep gericht tot andere Grootmachten, hetgeen leidde tot oprichting van een koepelorganisatie. die de omvangrijke naam kreeg van 'Comité de Liaison des Puissances Maçonniques signataires de l'Appel de Strassbourg', afgekort tot'CLIPSAS'. Deze 'Superobediëntie'had een administratief apparaat, een algemeen bureau en een uitvoerend college. Doch in de loop der tijden bleken een volledig gebrek aan communicatie tussen de verschillende organen, het ontbreken van inspraak van de continentale commissies, het onevenredige
stemsysteem en de loodzware financiële lasten als gevolg van reis- en verblijfkosten naar verre oorden tot protesten te leiden, zo melden berichten in het tijdschrift 'Inforrnatiebladen' nummer 177,november '96, van het G.O.B., de niet door Nederlandse Grootmacht erkende Groot Oosten van België.
Tijdens de Algemene Vergadering van 'CLIPSAS' in mei 1996 te Santiago de Chili barstte de bom: elke discussie was onmogelijk geworden; de communicatie was verstoord, Een groot aantal leden zegde spontaan het lidmaatschap op: Grand Oriënt de France, Grootoosten van België, Fédération Française du Droit Humain, Grande Loge Mixte de France, Grande Loge Traditionelle et Symbolique Opéra,Grande Loge Française du Rite Ancien et Primitif de Memphis-Misraïm, Grande Loge Féminine de Suisse en Sérénissime Grand Oriënt de Gréce. De genoemde organisaties, beseffend dat er een vacuûm zou ontstaan als gevolg van hun uittreden achtten het hun plicht de oorspronkelijke idealen van de 'Liberale Vrijmetselarij' voort te zetten. Zij richtten daartoe een oproep aan hun leden: het 'Appel de Santiago' met de leuze 'Liberté, Ega lité, Fraternité'. Tezelfdertijd werd een nieuw genootschap gesticht, de'A.M.I.L' (Association Maçonnique Intercontinentale Libérale). Gezien de slechte en kostbare ervaringen met de CLIPSAS besloot men tot een geheel andere structuur, zonder Superobediëntie met dictatoriale macht. De 'AMIL. is bedoeld als samenwerkingscomité dat het uitwisselen van informatie, bezinning en debatten beoogt over maçonnieke en maatschappelijke onderwerpen. Er zal regelmatig gerapporteerd worden en er zal om de twee jaar een congres worden georganiseerd.
De AMIL zal zijn zetel krijgen in het gebouw van de Grand Oriënt de France, rue Cadet te Parijs. Het toekomstige secretariaat zal gevestigd worden in Brussel, Lakensestraat. waar zich de G.O.B. bevindt.
De organisatoren verwachten dat ook Grootmachten uit andere delen van de Wereld zich bij AMIL zullen aansluiten.
JUNI 1997
door WIM VAN SLOBBE
CENTRE DE LIAISON ET D'INFORMATION DES PUISSANCES MACONNIQUES
SIGNATAIRES DE L'APPEL DE STRASBOURG DU 22 JANVIER 1961
Correspondance : CLIPSAS, 3 rue des Prés, L-8393 OLM / Luxembourg
| Téléphone : (352) 307214 | e-mail : mcauchie@pt.lu | Fax : (352) 26.30.05.37
|
PR 01/09
Or\ de Olm, le 22 janvier 2001
A tous les Grands Maîtres / Grandes Maîtresses
des Obédiences membres.
Très Respectable Grande Maîtresse, Sérénissime Grand Maître,
Aujourd'hui il y a quarante ans, onze Puissances Maçonniques souveraines, réunies à Strasbourg, ont ratifié les engagements proposés en novembre 1960 à toutes les Puissances Maçonniques du monde, puis ont créé l'Union de Strasbourg et lancé l'Appel de Strasbourg qu'ont rejoint de nombreuses Obédiences.
L'Union de Strasbourg, appelée par l'acronyme CLIPSAS, étend à tous ses membres la Chaîne Universelle des Constitutions d'Anderson, rompue par de regrettables exclusives.
Nos valeurs sont la Liberté Absolue de Conscience dans une parfaite Tolérance mutuelle.
Depuis quatre ans, nous avons eu la tristesse de voir nous quitter dix Obédiences européennes, avec lesquelles, heureusement, nos Obédiences membres ont maintenu fraternellement d'excellentes relations bilatérales.
Dans le but de réunir ce qui est redevenu épars, le F\Alain Bauer, Grand Maître du Grand Orient de France, a réuni à Paris, quarante ans après Strasbourg, le Grand Orient de France, le Grand Orient de Belgique, le Grand Orient de Luxembourg, la Grande Loge d'Italie, la Grande Loge de Belgique et le Grand Orient de Suisse.
Les participants ainsi réunis ont constaté que :
l'association CLIPSAS, dont l'existence légale est enregistrée à la Préfecture de Police de
Paris, n'intéresse pas les Puissances Souveraines qui l'ont quitté ;
selon le F\Alain Curel, Grand Maître du Grand Orient de Suisse, le SIMPA,
Secrétariat International Maçonnique des Puissances Adogmatiques, n'est pas une association mais une convention pour établir un lieu de communication, une boite aux lettres, un outil de secrétariat.
- il n'est pas souhaitable de créer une nouvelle association, comme ce fut le cas avec l'AMIL.
Les REHFRAM, Rencontres Humanitaires et Fraternelles Africaines et Malgaches, dont le
succès est connu, représentent un modèle de solution intéressant. Il en est de même des Rencontres Européennes de Luxembourg.
Dans les conditions actuelles, il est apparu que le moyen de rétablir des rencontres fraternelles entres les différentes Maçonneries du monde était, dans le respect des liens et regroupements existants, de proposer des
Rencontres Maçonniques Universelles.
Les six Puissances ci-dessus ont donc lancé l'appel suivant :
"Fidèles à l'Appel de Strasbourg du 22 janvier 1961, les Obédiences Maçonniques réunies le 20 "janvier 2001 à Paris, décident de lancer un appel en vue d'organiser des Rencontres Maçonniques "Universelles ouvertes à toutes les Obédiences partageant les valeurs fondamentales de la Franc-"Maçonnerie.
"Ces rencontres fraternelles ont pour but de renforcer la Chaîne d'Union de la Franc-Maçonnerie "Universelle.
"Le comité d'organisation, ouvert à toutes les Obédiences intéressées, se réunira courant 2001.
"Pour toutes information ou participation, contacter G.ELBE, 19 place Simonis, 1081 Bruxelles, "Belgique. Tél :00.322.410.72.15. Fax : 00.322.410.73.35."
Bien entendu, les Obédiences membres du CLIPSAS peuvent également me demander des renseignements et transmettre leur position par l'intermédiaire du CLIPSAS.
Le Grand Maître du Grand Orient de France m'a annoncé son intention de venir à l'Assemblée Générale d'Istanbul exposer son projet.
Je souhaite que vous veniez nombreux à Istanbul, et vous prie de croire, Très Resp\Grande Maîtresse, Sérénissime Grand Maître, en l'expression de mes sentiments les plus fraternels.
Marc-Antoine Cauchie
Président du CLIPSAS
dernière Assemblée Générale.
CLIPSAS
3 RUE DES Prés, L-8393 Olm/Luxembourg
Tel : 00352.307214 Fax : 00352.26300537 E-mail : mcauchie@pt.lu
Or\de Luxembourg, le 2 décembre 2000
A tous les GG\MM\ des Obédiences
Membres du CLIPSAS
Très Respectables Grandes Maîtresses,
Sérénissimes Grands Maîtres,
Je viens vous tenir informé des nouvelles survenues depuis notre dernière Assemblée Générale.
1. Ci-joint le programme de la prochaine Assemblée Générale du CLIPSAS à Istanbul du 25 au 27 mai 2001. Je vous demande de renvoyer dès que possible vos inscriptions.
A Istanbul, nous célébrerons le 40e anniversaire du CLIPSAS ainsi que le 35e anniversaire de la Grande Loge Libérale de Turquie, organisatrice de ces Rencontres.
2. Les actes du Colloque d'Athènes sont en cours de préparation par notre F\Louis Daly, Rapporteur Général. Celui-ci attend toujours les textes de certains des intervenants en retard. Les actes seront distribués sous forme de disquettes lors de la prochaine Assemblée.
3. Je vous rappelle le sujet du Colloque d'Istanbul : « Intégrisme et Maçonnerie ». C'est pour permettre une discussion plus approfondie des Thèmes annuels que ceux-ci font l'objet de colloques spécifiques, en marge de l'Assemblée. Les Obédiences membres sont invitées à faire parvenir leur contribution au F\Louis Daly, 116 Sharpe Avenue, Staten Island. N.Y.10302 USA. Fax : 00.1.718.720.59.58. E-mail :Tela@aol.com .
4. Outre le but originel et toujours essentiel qu'est le rétablissement de la Chaîne d' Union rompue par de regrettables exclusives, la Liaison et l'Information forment la deuxième mission du CLIPSAS. Or, l'association qu'est le CLIPSAS ne peut donner que ce que vous mêmes, ses membres, lui envoyez. En l'absence, temporaire, de Commission de la Communication par manque de volontaires, l'Assemblée a créé un site CLIPSAS WEB www.clipsas.com géré par le Vice-Président Elie Damouni. Je vous invite à lui envoyer votre logo ainsi que toute information que vous souhaiteriez faire figurer.
5. Dans ce même souci de promouvoir les liaisons, l'ordre du jour de la prochaine Assemblée comportera un point « Rapport des Obédiences ». Je vous demande de me faire parvenir votre rapport annuel d'activité avant le 31 mars 2001.
6. Le président Otaola avait lancé le « Répertoire 2000 ». Actuellement, seules 11
Obédiences ont répondu. Pour permettre de réaliser ce Répertoire des Obédiences, je vous demande de m'envoyer votre contribution sans plus attendre ainsi que la fiche de renseignement annuelle ci-jointe.
7. Pour communiquer, il devient de plus en plus nécessaire de disposer d'e-mail.
Mon e-mail est : mcauchie@pt.lu .Je demande instamment aux Obédiences qui n'ont pas
d'e-mail, de choisir l'e-mail d'un F\/S\qui puisse émettre et recevoir pour l'Obédience.
Je prie les Obédiences dont l'adresse est imparfaite dans l'annuaire CLIPSAS, de me faire parvenir les rectifications nécessaires (y compris le changement de G\M\).
8. Les prochaines Rencontres Humanitaires et Fraternelles Africaines et Malgaches auront lieu les 2 et 3 février 2001 à Douala. L'adresse des organisateurs est :
Rehfram 6001. B.P.4446 Douala. Caméroun. Fax : 00(237)42.68.21.
E-mail : rehfram6001dla@multilania.com
9. J'ai le regret d' annoncer le retrait de l'Order of Ancient Freemasonry for Men &Women.
10. L'Assemblée 2000 a courageusement réglé le problème du déficit financier dû au départ de dix Obédiences et je fais fonctionner le Bureau avec des frais extrêmement réduits :
-Secrétariat : Le F\Chevalier coûtait environ 12000 Euros par an. J'assure maintenant personnellement et gratuitement le Secrétariat.
-Déplacements :Suppression des frais de réunion du Bureau et d'art.47 (environ 7000 Euros).
-Par contre dans une association universelle, on ne doit pas renoncer à l'interprétation simultanée de l'Assemblée Générale (9000 Euros cette année). C'est un poste très lourd.
J'en profite pour rappeler aux retardataires de régler la cotisation 1999/2000 et celle de 2000/2001, exigible le 1er octobre 2000. La cotisation est de 124 Euros par Obédience +0.5 Euros par F/S\, payable à Banca di Roma, Agenzia 642, 50 Corso Vitt.Emmanuele, 00186 Roma avec les indications suivantes :
SWIFT. BROMITRF070 C.C. 46101/30, frais d'encaissement à charge de l'expéditeur.
11. J'entends certains déclarer que le CLIPSAS est « mort ». Cette prétention me rassure car
je me souviens du proverbe « on ne tire pas sur un chien mort ».
Pour moi, le CLIPSAS est orphelin puisque la grande Obédience adogmatique qui l'a créé, le Grand Orient de France, s'en est retiré. J'en suis profondément triste.
Mais, selon le Règlement, «chaque Obédience garde sa souveraineté et le CLIPSAS ne s'érige pas en Supra-Obédience ». Donc le CLIPSAS ne mourra que si les quarante Obédiences sur quatre continents qui le composent décidaient de rompre la Chaîne d'Union en le quittant, ainsi que celles qui auront mérité d'y être admises.
12. Le nouveau Grand Maître du Grand Orient de France, le F\Alain Bauer, a lancé un Appel de Luxembourg « en vue de la réunification de la Maçonnerie Adogmatique autour de l'Appel de Strasbourg et du SIMPA ». Il a fait naître un grand espoir et des réunions sont prévues au début de l'année prochaine pour essayer de mettre sur pied une solution donnant satisfaction aux Obédiences membres du CLIPSAS et qui leur sera présentée à Istanbul.
Je vous présente, ainsi qu'à tous les FF\et les SS\ de votre Resp\Obédience, tous mes Vœux de Bonne et Heureuse Nouvelle Année 6001 et vous prie de croire, Sérénissime Grand Maître/Très resp\ Grande Maîtresse, en l'expression de mes sentiments les plus fraternels.
Marc-Antoine Cauchie
Président du CLIPSAS
PROGRAMME DES REUNIONS CLIPSAS A ISTANBUL
24 au 27 mai 2001Jeudi 24 mai Arrivée des délégations à l'aéroport d'Istanbul. Transfert aux hôtels.
18h : Cocktail de bienvenue à l'hôtel Savoy, offert par la Grande Loge
Libérale de Turquie.
19h30 :Réunion du Bureau.
Vendredi 25 mai Colloque annuel du CLIPSAS « L'Intégrisme et la Franc-Maçonnerie » :
9h. à 12h30. Colloque ( Pose café 10h45 à 11h)
12h30 à 14h déjeuner à l'hôtel Marmara.
14h. à 16h. Suite du Colloque.
16h30 à 18h30. Croisière sur le Bosphore.
20h30. Dîner Spectacle.
Samedi 26 mai 9h à 12h. Assemblée Générale du CLIPSAS.( Pose café 10h30 à 10h45).
12h30 à 14h.Déjeuner offert par la Grande Loge Libérale de Turquie dans
ses locaux.
15h. à 18h30. Suite de l'Assemblée Générale ( Pose café 16h45 à 17h.).
20h30. Dîner de gala à l'hôtel Marmara.
Dimanche 27 mai 10h. Tenue Solennelle de Clôture à l'hôtel Marmara.
12h30 à 14h. Banquet de Clôture à l'hôtel Marmara.
14h30 Visite facultative d'Istanbul.
Lundi 28 mai. Excursion facultative d'une journée entière dans Istanbul.
Notes : Les réunions et la Tenue de Clôture se tiendront à l'hôtel Marmara.
Pour ceux qui arriveront le 23 mai, possibilité d'assister à 18h30 à une Tenue d'Initiation au Temple de la G\L\L\T\et aux Agapes. Départ de l'hôtel à 17h30.
HOTELSThe Marmara (5 étoiles) Place Taksim. Tél 0090.212.251.46.96. Fax 212.244.05.09
3 nuits (24-27 mai) Single 405$. Nuit supplémentaire 135$.
Double 480$. Nuit supplémentaire 160$.
Savoy(4 étoiles) Siraselviler caddesi,n°29. Taksim. Tél 0090.212.252.9326.Fax 212.2432010.
3 nuits (24-27 mai) Single 225$. Nuit supplémentaire 75$.
Double 270$. Nuit supplémentaire 90$.
Les réservations 4 étoiles se font à l'hôtel Savoy. Si le nombre de demandes dépasse le nombre de chambre réservées, les derniers seront à l'hôtel Eresin Taksim (4 étoiles),
Topçu caddesi, n°34.Taksim, aux mêmes prix. Tél 0090.212.256.08.03 Fax 212.253.22.47.
Veuillez envoyer ou faxer les réservations d'hôtel et l'inscription aux activités au plus tard le 15 mars 2001 à Monsieur Ilhan UCAK. Sempatur Voyages
Abdûlhamit Caddesi 15/13
80080 Taksim/Istanbul TURQUIE.
Tel 0090.212.250.35.23 Fax 0090.212.253.64.39
Pour le payement des chambres, veuillez faire le virement en $ USA à l'ordre de :
SEMPATUR TURIZM LTD
Banque Yapi ve Kredi Bankasi A.S. Succursale de Taksim, ISTANBUL.
Numéro de compte :300 1913-3
Les activités sont payées à l'arrivée à l'hôtel mais doivent être réservées avant.
FICHE D'INSCRIPTION A L'ASSEMBLÉE GÉNÉRALE DU CLIPSAS
(A retourner au Président)
(écrire en majuscules, s.v.p.)
Nom de l'Obédience_____________________________
Nom et prénom du/de la G\M\___________________
Nom, prénom et fonctions Obédientielles des FF\ et SS\participants---------------------
--------------------------------------------------------------------
Signature
FICHE DE RÉSERVATION DE CHAMBRES ET DES ACTIVITÉS
A renvoyer à Monsieur Ilhan UCAK, Sempatur Voyages,
Abdûlhamit Caddesi 15/13. 80080 Taksim/Istanbul. Turquie. Fax 0090.212.253.64.39
(*Rayer les mentions inutiles)
Je soussigné---------------------------------
de la Resp\Obédience--------------------
déclare réserver à l'hôtel The Marmara* Savoy*
*Chambre simple du 24 au 27 mai 2001, soit 3 nuitées.
*Chambre double du 24 au 27 mai 2001, soit 3 nuitées.
*Je voudrais réserver ---nuitées supplémentaires.
Arrivée le --/--/2001
Départ le --/--/2001
Je payerai le montant total de l'hébergement selon les instructions.
- Je m'inscrit aux activités suivantes :
- Tenue d'initiation à la GLLT le 23 mai oui non
- Transfert de l'aéroport à l'hôtel le 24 mai (25$) oui non
- Cocktail de bienvenue offert par la GLLT le 24 mai oui non
- Déjeuner du 25 mai (25$) oui non
- Croisière sur le Bosphore en bateau privé le 25 mai (20$) oui non
- Dîner spectacle du 25 mai (50$) oui non
- Déjeuner du 26 mai offert par la GLLT dans ses locaux oui non
- Dîner de Gala à l'hôtel Marmara le 26 mai (45$) oui non
- Banquet de Clôture le 27 mai à l'hôtel Marmara (25$) oui non
- Excursion du 27 mai après midi (20$) oui non
- Excursion du 28 mai, déjeuner compris (50$) oui non
- (Musée Ste Sophie, déjeuner dans le palais Topkapi, mosquée Süleymaniyé,Bazar couvert)
- Signature
FICHE DE RENSEIGNEMENTS
INFORMES
INFORMATIONS
A renvoyer sans retard
Reexpedir sin retraso
To send back without delay
- Nom de l'Obédience
- Nombre de la Obédiencia _________________________________________
- Name of the Obédience
- Nom et prénom du/de la G\M\
- Apellido y nombre del/de la G\M\_________________________________________
- Name and first name of the G\M\
- Effectifs de l'Obédience au 1.03.2001
- Efectivos de la Obediencia al 1.03.2001______________________________________
- Strength of the Obedience on 1.03.2001
- Nombre de Loges
- Número de Logias ______________________________________
- Number of Lodges
- Adresse de l'Obédience (destinataire) ______________________________________
- Dirección de la Obediencia(destinatario)______________________________________
- Address of the Obedience (addressee) _______________________________________
- Téléphone (avec préfixes)
- Telefono (con prefijo) _______________________________________
- Phone number (with prefix)
- Fax ______________________________________
- E-mail ______________________________________
Club
Lennhoff
, zie Societeit
Cocarde, Bij zeer enke1e Loges is het gebruik ingevoerd haar leden een blauwe cocarde op de hoed te laten dragen. Dit is even onmaçonniek als de uniform-opslagen bij de Engelse Gr.°. Off.°. in gebruik. Elk van onze tekenen moet symbool zijn, geen kindachtige versieringen.
Colfontaine de, Or.°.B.F.-R.°.L.°.1568 Arbre de vie Rue Chisaire 16 7000 Mons
Collegium , Bij de Romeinen een vereniging van enige mensen die met elkaar een z.g. juridische persoon uitmaken, van sodalitas daarin onderscheiden dat deze laatste meestal een godsdienstige vereniging aan duidt en een collegium nooit. Zo bestonden bij de Romeinen de collegia opifucum, d. i. verenigingen van handwerkslieden, waartoe soms de aanzienlijksten behoorden en die de staat vaak grote diensten bewezen. Niet alle leden van zo een C.- hadden dezelfde rang; sommigen waren slechts ere-leden (immunes), die opgenomen waren zonder dat ze verplicht waren aan de werkelijke arbeid deel te nemen. Een aanzienlijk persoon was meestal de beschermheer (patrones) van het collegium. Men vierde mysterieuze feesten die met offers verbonden waren; een banier (vexillum) der vereniging werd altijd vooruitgedragen wanneer ze zich als zodanig in het openbaar vertoonden. (z.o. Bouwcorporatie). Men heeft veel overeenkomsten gevonden tussen de gebruiken van die collegia fabrorum en die van de V.°.M.°.
Comité
COMITÉ ANTIMAÇONNIQUE,
COMITY, LODGE AND GRAND LODGE.
COMITE DES TRENTE
Een voor een bepaald doel gekozen kommissie van Bb.°.
Commandeur-
~C. van de Tempel
~C. ridder -
~C. van de Tempel , De souverein; 27° van het zogenaamde oud-Engelse systeem
~C. ridder -, 9 van de sectie van de uitverkoren Coëns.
Commenius
(Joh. Amos.).
~Van 1592-1641
~Van 1641 tot 1671
~Na zijn dood.
~enige sitaten uit zijn hoofdwerken,
~"Pansophia "
~Van 1592-1641. Daar hij een der mannen was die, zij het dan indirect slechts ,- de waarachtige Vrijmij.°. voorbereiden en baan gebroken hebben voor de geest der Orde en met Nederland in nauwe betrekking heeft gestaan, moeten wij hem hier vermelden - Hij was de 28 Maart 1592 te Niwitz geboren en heette eigenlijk Komensky. Hij studeerde 1612 te Herborn in Nassau , onder de beroemde theoloog en wijsgeer Alsted, ging van daar naar Heidelberg en keerde in 1614 over Amsterdam naar zijn vaderstad terug, werd rector te Prerau, 1616 priester en 1618 prediker en leraar te Fulneck. Toen Fulneck in 1623 door de Spanjaarden veroverd werd verloor hij al zijn handschriften; in 1624 moest hij, als Evangelisch geestelijke, op keizerlijk bevel het land verlaten - Hij vond toen eerst gastvrije opname bij Baron Sadowski, maar een nader bevel dwong alle niet-katholieken in 1627 het land te verlaten en 30000 families waaronder 500 oud-adellijke geslachten verlieten Bohemen. -C.- trok daarop naar Lissa in Polen, waar hij vele linguïstische werken schreef, o.a. een werk over het leren der Latijnse taal dat in 12 Europese en 4 Aziatische talen werd overgezet.
~Van 1641 tot 1671. Na tot 1641 in onderscheidene landen als balling geleefd te hebben, werd hij in 1642 door Lodewijk de Geer, een rijk Nederlandse koopman te Nork"ping uitgenodigd naar Zweden te gaan. Deze koopman die sedert 20jaren daar woonde, kreeg van Comenius - wegens de grote mildheid waarmee hij alle hulpbehoevenden ondersteunde, en vooral de Boheemse Broeders, de bijnaam van Groot Aalmoezenier van Europa. Diens zoon, Laurens de Geer, volgde het voorbeeld van zijn vader en werd de trouwste vriend van C.- In 1648 keerde hij naar Lissa terug, waar hij de twintigste en ook laatste bisschop van de Boheemse Broeders werd. Toen in 1656 de stad door de Polen verbrand werd, vluchtte hij eerst naar Hamburg en toen naar Amsterdam. Hier leefde hij tot zijn dood door rijke kooplui, wier kinderen hij onderwees, ondersteund. Hij overleed 15 Nov. 1671 en werd in de kerk te Naarden begraven.
~Na zijn dood. Eerst na zijn dood werd zijn waarachtige vrijzinnigheid bekend. We mogen hem begroeten als de voorloper van de Vrijmij.°. , die 90jaren later in Engeland haar geboortedag beleven zou. Reeds tijdens de 30jarigen oorlog beproefde C.- de onderscheidene christelijke confessiën te verenigen. Zo nam hij in 1645 deel aan het colloquium te Thorn , waar men over een vereniging van Protestanten en Katholieken handelde. Dit mislukte hem en toch daardoor verhief hij zich tot een waarachtig universeel standpunt en wijdde hij zich, gelijk hij het zelf uitdrukte "aan de verbetering aller menselijke dingen". Hij wenste dat " zelfs een Jood , Turk en Heiden gevoelen dat ze broeders zijn"
~enige sitaten uit zijn hoofdwerken, Wil men enige sitaten dan herinneren wij slechts aan de volgende: "het geluk van geheel het menselijke geslacht is gegrond op wijsheid, vroomheid, vrede en zielerust"; "wij moeten van de veelheid tot eenheid, uit verwarring tot orde, uit verdrukking tot vrijheid komen"; "wij moeten op de openlijke , koninklijke , ja goddelijke weg des lichts, der vrijheid en der zekerheid terugkeren tot vrijheid, eenvoud en broederschap" ; "wie dezen weg bewandelt zal de wijsbegeerte, de godsdienst en de Staat: niet benadelen maar streven naar vereniging van het ware en het goede. Wanneer we terugkeren naar hetgeen alle mensen van nature met elkaar gemeen hebben dan kan dit nooit nadelig zijn voor de wijsbegeerte, de godsdienst of de Staat. Want het ware en het goede kan op deze wijze nooit ondergaan"; "laten we met elkander een heilig verdrag sluiten ! Vooreerst: dat ons allen slechts een doel voor ogen staat: het heil der mensheid ; verder :dat onderscheid van rangen , natiën, talen en sekten nooit de mensen van elkander mag vervreemden.! -
~"Pansophia " Hier spreekt hij van...... een "tempel der wijsheid, opgebouwd volgens de plannen en wetten van de opperste bouwmeester God", en voegt daarbij: "maar omdat dit werk niet alleen de christenen moet bevooroordelen, maar allen die als mensen geboren zijn ....zo is het mogelijk beter van een menselijke pansophia te spreken" Uit dit alles blijkt dat C.- op het standpunt staat van het Engelse constitutie boek. En het vermoeden ligt voor de hand dat dit constitutie-boek, als een van de voornaamste bronnen, de werken van C. en ook zijn opera didactica heeft gebruikt.