(Dit is een bewerking van: Plots against the World van Steven Woodbridge, dat verscheen in Magonia 67 van juni 1999).
Die 25e maart 1998 verscheen God niet op televisie; tot grote teleurstelling van een UFO-cult uit Dallas, en tot besmuikt genoegen van commentatoren van kranten, tv en radio. Die hele maand had Chen Hong Ming, profeet en leider van de 150 zielen tellende God's Salvation Church (ook bekend als: de "Echte Weg"), massieve media publiciteit verkregen door zijn voorspelling dat de hemelse vader op tv zou verschenen om de datum van zijn afdalen op aarde aan te kondigen. Mijnheer Chen stelde ook dat de wereld door Kwaad gecorrumpeerd was en een "Grote Beproeving" zou ondergaan: economische crisis, overstromingen en een nucleaire oorlog. Bovendien verklaarde hij dat de leden van zijn groep deze gebeurtenissen bespaard zouden blijven, aangezien zij door vliegende schotels naar een andere planeet zouden worden overgebracht.
Het geval van de "Echte Weg" is weer een voorbeeld van de enorme toename in pseudo-religieuze cults en andersoortige samenzweringsgroepen die ons vergezellen naar de 21e eeuw. Enkele ervan, zoals de "Echte Weg" zijn slechts erg excentriek en maken gebruik van recent gedachtengoed van New Age en ufologie. Andere groepen zijn meer sinister en fanatieker. Zij slagen er niet alleen in om hun leden ervan te overtuigen dat het einde van de eeuw ook Armageddon zal betekenen, maar bovendien dat de weg naar verlossing in massale zelfmoord ligt. Alleen al in de jaren '90 zijn we getuige geweest van de tragische activiteiten van de Orde van de Zonnetempel, met zetels in Zwitserland en Canada, en van Heaven's Gate uit Californië. Sommige cult-ideologieën gaan zelfs verder dan zelfopoffering en pleiten voor terroristische activiteiten tegen de "decadente" ongelovigen. De Japanse Aum-sekte bewees de verschrikkelijke consequenties van dergelijke ideeën met de gifgas-aanslagen op de metro in Tokyo.
Er is nog een andere onrustbarende trend voortgekomen uit het milleniarisme en de roep om "redding" en "overleven" in het aangezicht van de nakende ondergang. Dat is het herleven van extreem rechtse samenzweringstheorieën. Deze worden gevoed door het idee dat de hedendaagse maatschappij niet langer in staat is om oplossingen te bieden voor de problemen en dat alle democratische politiek corrupt en decadent is. De enorme bom die het gebouw van de federale overheid in Oklahoma Stad op 19 april 1995 vernietigde, kostte 168 levens en raakte de Amerikaanse publieke opinie tot op het bot. Niet alleen maakte het een eind aan de illusie dat de sterkste natie ter wereld immuun was voor binnenlands terrorisme, het droeg ertoe bij dat Amerikanen beseften dat zij het zich niet langer konden permitteren om geen acht te slaan op het aanzwellende aantal landgenoten dat zich wendde tot, lid werd van extreem rechtse groepen. (1)
Dankzij het ingewikkelde tijdsgewricht bieden zulke groepen een stevig gevoel van er weer "bij te horen" aan angstige en ontwortelde Amerikanen. Maar er is ook een toevlucht in simplistische samenzweringstheorieën over de toestand van de wereld; terwijl tegen het einde van de 20e eeuw diezelfde wereld worstelt met de vele problemen.
Buitenaardse regering
Er bestaat feitelijk een groeiende overtuiging in extreem rechtse kringen, maar ook in de bredere Amerikaanse en Europese cultuur (tot uiting gebracht in tv-series als: Dark Skies en X-Files) dat de wereld gecontroleerd wordt door geheime machten, door schaduwachtige netwerken van machtige groepen die de regeringen hun wil opleggen, de bevolkingen manipuleren en spirituele achteruitgang veroorzaken.
Er wordt gewezen op een variëteit van controlemethoden van dergelijke anonieme machten: regeringen zouden massa's hersenspoeltechnieken toepassen via de media en het onderwijs; men claimt dat subliminale boodschappen van de televisietoestellen in de huiskamers gebracht worden ten einde onschuldige kijkers te controleren. Nieuwe, geheime technologieën (die van origine buitenaards zouden kunnen zijn) worden soms aangehaald. Surveillance door satellieten en veranderingen van het menselijk gedrag via drugs of microchips worden ook genoemd. Timothy McVeigh, die ter dood veroordeeld is voor zijn betrokkenheid bij de bomaanslag in Oklahoma, verklaarde dat er in zijn linkerbil een microchip geïmplanteerd was. (2)
McVeigh's supporters binnen extreem rechts en binnen de vele militiagroepen verklaarden hun geloof dat de regering van de VS, via de FBI, zelf doelbewust het gebouw in Oklahoma had laten opblazen, om zo een voorwendsel te hebben om in het gehele land al die groepen onschadelijk te maken welke tegenstand zouden kunnen bieden als het land zou worden overgenomen door agenten van de Nieuwe Wereld Regering.
Dit soort materiaal werd wijdverspreid via het Internet en werd door extreem rechts in allerlei andere landen omarmd. Op velerlei wijze was de aanslag in Oklahoma een waterscheiding in de ontwikkeling van een nieuwe golf van samenzweringstheorieën in de negentiger jaren en in de groei van de groepen die dergelijke ideeën bepleitten. In december 1997 rapporteerde de FBI, bijvoorbeeld, dat het inmiddels betrokken was bij meer dan 900 onderzoeken naar binnenlandse activisten, vergeleken met een honderdtal voor de bom in Oklahoma. (3)
Naar alle waarschijnlijkheid heeft extreem rechts zelf die aanslag uitgevoerd, deels uit wraak voor de wijze waarop de FBI de belegering van de Branch Davidians in Waco (1993) uitgevoerd heeft. Alhoewel deze sekte eerder een religieuze sekte was dan een extremistische rechtse organisatie, vertroebelden een aantal van de verschillen tussen pseudoreligieuze ideeën en sommige rechts-extremistische attitudes. De Branch Davidians werd geleid door een charismatische leider, die zijn groep overtuigd had van de noodzaak van collectief gewapend verzet tegen een vijandige centrale regering in.
Het klunzen van de FBI bij die beruchte belegering in Waco bracht sympathie teweeg voor andere groepen die "vrijheid" van de staat zochten. Met name Amerikaanse neo-nazi's verklaarden dat Waco een voorbeeld was van hoever de centrale regering wilde gaan om de vrijheden te vertrappen van alle groeperingen die het oneens waren met de zogenaamde totalitaire waarden van de brede liberale samenleving. Tegelijkertijd vermeden zij zorgvuldig de evidente tegenstrijdigheid binnen de eigen fascistische ideologieën; zoals de constructie van een sterke 'alternatieve' staat, gebaseerd op een mengsel van nazistische en "christelijke" blanke suprematie. Wat hen betreft is de kern het "gegeven" dat Waco het typische voorbeeld was van een samenzwering van de Zionistische Bezettings Macht. Belangrijk is dat Timothy McVeigh beïnvloed was door de video "Waco - de Grote Leugen".
Alhoewel het een overdrijving zou zijn om alle neo-nazi-, militia- en cult-groeperingen onder één noemer te brengen (veel milities willen niets met neo-nazi's van doen hebben) zijn er toch en aantal gemeenschappelijke opvattingen ontwikkeld.
Over het algemeen hebben Waco en Oklahoma mythische proporties aangenomen onder de vele Amerikaanse groeperingen die geloven dat regeringen niet te vertrouwen zijn. Buiten de VS is er ook een aanzienlijke groei van "cults" en New Age-groepen die, alhoewel zij niet altijd extreem rechtse standpunten omarmen, wel vaak democratische en materialistische samenlevingen als decadent en corrupt beschouwen en regeringen als niets meer dan enorme leugenapparaten. Bovendien stellen zij in hun propaganda voor potentiële rekruten dat de enige wijze om aan de trend naar ineenstorting van de maatschappij te ontsnappen het organiseren van een elite van geselecteerde individuen is, welke voorbereid moet zijn op de veronderstelde onafwendbare ineenstorting van "het systeem". Ondertussen moeten geheime organisatorische strategieën gevolgd worden om de verachte wapens van de staat of de buitenwereld te slim af te zijn; hetgeen een wij-en-wij mentaliteit bevordert.
Joodse Samenzwering
Nu het einde van deze eeuw nadert zijn er veel voorbeelden van kruisbestuivingen tussen een breed spectrum van cults en groepen, die allen esoterische opvattingen en samenzweringsbeelden inzake de aard van de moderne wereld gemeen hebben. Roger Sandell wees er in The World of Conspiracy Theories (1980) op dat samenzweringstheorieën een lange politieke geschiedenis kennen. (4) Hij lokaliseerde de origine van de moderne samenzweringstheorie in de jaren negentig van de 18e eeuw, toen de vrees voor een revolutie, aangewakkerd door de Franse revolutie van 1789-92, de heersende kringen van Europa in zijn greep hield. Simplistische verklaringen over de krachten achter revoluties ontstonden: sommige auteurs gaven de vrijmetselaars de schuld, of de Illuminatie, of de door hen betaalde agenten die komplotten smeedden om de omverwerping van de Europese monarchieën, ja zelfs van het christendom voor te bereiden. Sandell geeft aan dat tegen het midden van de 19e eeuw het de joden (niet-christelijk, stadsbewoners en zojuist bevrijd van burgerlijke restricties/beperkingen) waren die als de ergste vijand beschouwd werden door de krachten van de reactie en godsdienst.
Nieuwe vormen van antisemitisme werden gecombineerd met oude, meer traditionele anti-joodse ideeën ten einde aan te tonen dat joden deel waren van een kwaadaardig geheim genootschap dat ten doel had om de wereld te manipuleren. Een boek (World Conquest by the Jews) dat in 1875 werd gepubliceerd stelde dat de meest vooraanstaande leiders van de 'Uitverkorenen' beraadslaagden over de meest geschikte methoden om ervoor te zorgen dat het joodse geloof zich zou verspreiden van de Noordpool tot de Zuidpool. (5) Tegen het begin van de 20e eeuw vond dit soort antisemitisch gedachtegoed zijn sterkste uitdrukking in publicaties als de beruchte vervalsing "The Protocols of the Learned Elders of Zion" (1905), van origine afkomstig van Czaristisch Rusland en overgenomen door veel antisemitische groeperingen in Europa. In Engeland citeerde de groep The Britons, die het tijdschrift The Hidden Hand uitbrachten, de Protocols als bewijs dat de joden erop uit waren om de natie te ondermijnen. Het was een tijdperk vol opwinding over nationale identiteit en de veronderstelde ondergang van de samenleving. Sommigen wilden eenvoudige verklaringen van dergelijke percepties en de joden waren de traditionele zondebokken.
De Engelse vertaling van de Protocols werd in 1920 gepubliceerd, onder de titel "Het Joodse Gevaar" en er werd veel aandacht aan besteed, door artikelen in de Times en de Spectator. In de zomer van 1920 publiceerde de Morning Post een serie van achttien artikelen waarin de joods/vrijmetselaarstheorie gesteund werd en waarin de Protocols als bewijs gebruikt werden. Nesta Webster, een van de meest beruchte samenzweringstheoretici van het interbellum (wiens boeken nog steeds herdrukt worden door hedendaagse rechtse uitgeverijen) bleef op de vlakte wat de Protocols betrof. (6) Niettemin ontwikkelde Webster een veelomvattende samenzweringstheorie over de geschiedenis van de wereld. De vrijmetselaars en de Illuminatie waren nog steeds achter de gebeurtenissen in de wereld, vaak hand in hand met joden en de Roden.
Alhoewel sommige elementen uit het linkse politieke spectrum zich medeschuldig maakten aan antisemitisme, was het toch rechts dat zich het best kon vinden in een samenzweringszienswijze. Bovendien was het met name extreem rechts dat de gebeurtenissen in en de problemen van de wereld bezag als resultaten van manipulatie door geheime krachten. Nesta Webster bijvoorbeeld was lid van de British Fascists (BF) gedurende de jaren '20; een partij opgericht in 1923 door Rotha Lintorn Orman, kleindochter van een veldmaarschalk en bewonderaar van Mussolini's fascistische 'revolutie' in Italië. Webster was gedurende korte tijd lid van de Centrale Raad van de BF. Zowel door het schrijven van boeken voor het grote publiek (welke overigens klassiekers van de samenzweringstheorie werden) gebruikte zij met name haar positie binnen de BF om haar allesomvattende theorieën aan andere Engelse fascistische organisaties op te dringen, waardoor hun gevoel van belegerd worden ten aanzien van hun positie in de samenleving en van de toekomstvooruitzichten van de natie werd versterkt. (7)
In mei 1926 benadrukte zij dat in geval van een crisis, of "de voortzetting van de geleidelijke desintegratie" Engeland een groep nodig had die zich zou verweren tegen de "machten der vernietiging". (8) Wat dit betreft had zij duidelijk de BNF voor ogen. Het leiderschap hiervan berustte voornamelijk bij ex-militairen, die vele uren doorgebracht hadden met het oefenen van paramilitaire straatpatrouilles voor de "onvermijdelijke" aanvaring tussen de machten van licht en duisternis, waarvan men overtuigd was dat dit op zekere dag plaats zou vinden. De constitutionele regering van dat moment werd beschouwd als zwak en corrupt, het democratisch systeem een cover voor leugens en massaal bedrog. De werkelijke machtscentra van de wereld waren Moskou en Wall Street.
Er zijn een aantal andere voorbeelden van samenzweringsdenken binnen Engels extreem rechts van het interbellum. Arnold Leese, leider van de Imperial Fascist League, had de vaste overtuiging dat de wereld gecontroleerd werd door joden en vrijmetselaars. Hij gaf dit een pseudoreligieuze onderbouwing, welke geworteld was in mysticisme, irrationaliteit en de raciale pseudowetenschap van Duitse nazi-antropologen als Hans F.K. Günther. Volgens Leese "is vrijmetselarij slechts de laatste organisatiefase van de machten der Duisternis tegen die van het Licht, van Kwaad tegen Goed, in een gevecht dat al gaande is zo lang als de joden hun eerste ideeën ontwikkelden om zich te gaan organiseren om de wereld te beheersen". (9) Zelfs nadat in 1945 de nazi-vernietigingskampen bekend werden, was Leese nog steeds overtuigd dat de oorlog "een joodse overlevingsoorlog" was geweest. Hij stelde dat de uitkomst ervan de "vernietiging van het grootste deel van Europa en de overheersing ervan door het Bolsjewisme" was, terwijl het Britse Empire "zo goed als geruïneerd en door en door verrot was door joden en vrijmetselaars" en afgleed tot een "macht van de tweede garnituur". (10)
Geheime netwerken
In de periode van na 1945 verdwenen de samenzweringstheorieën niet. Het voormalig lagerhuislid voor de conservatieve partij kapitein Archibald Ramsay, die in 1940 door de Engelse regering gevangen gezet was, onderschreef nog steeds dat de wereld gemanipuleerd werd door duistere machten. In The Nameless War (1952) liet Ramsay de theorieën van Nesta Webster weerklinken, door te wijzen op de machinaties van de Illuminati, vrijmetselaars van het Groote Oosten en kaballistische Joden. (11) Hij liet sterk doorklinken dat die samenzwering "internationaal" van aard was en gevormd werd door een "vreselijk verenigd front" van joden en zekere misleide niet-joden. Webster, Leese en Ramsay zijn met name van belang omdat hun boeken de laatste jaren opnieuw "ontdekt" en herdrukt zijn. Zo is bij voorbeeld materiaal van Leese en Ramsay in de jaren '80 en '90 wijd verspreid door de Amerikaanse "Sons of Liberty" uitgeverij. Deze groepering speelde een belangrijke rol bij het verspreiden van samenzweringsliteratuur van zowel hedendaagse schrijvers van extreem rechtse huize als van milities. Echter, tegen het licht van het breed verbreide geloof onder de bevolking dat regeringen en geheime groeperingen mensen de waarheid onthouden heeft extreem rechts er alles aan gedaan om hierbij garen te spinnen en de eigen opvattingen onder te brengen in het doolhof van esoterisch en samenzweringsmateriaal dat er momenteel bestaat. Een bezoek aan de afdeling ufologie en samenzweringsmateriaal in een van de vele Science Fiction-boekenwinkels die in Engeland en Amerika zijn ontstaan volstaat. Veel kiosken verkopen Science Fiction, esoterische en UFO-gerelateerde maandbladen welke, bewust of onbewust, extreem rechtse thema's promoten en herhalen. Een voorbeeld is het van oorsprong Australische Nexus, dat regelmatig artikelen bevat omtrent de geheime netwerken die zogenaamd actief zijn in de wereld en regeringen beïnvloeden.
De grote vraag naar dergelijke tijdschriften wordt aangemoedigd door de belangstelling onder het grote publiek naar historische mysteries en de fascinatie voor Nationaal Socialisme en esoterie. De grote concurrentie op deze markt betekent tevens dat de vraag van uitgevers naar dergelijk materiaal acuut geworden is. De markt is vergroot door de ontwikkeling van goedkope desktop-technologieën en bijna onvermijdelijk kan men in dergelijk materiaal artikelen en ideeën vinden die geworteld zijn in bovengenoemde extreem rechtse samenzwerings-wereldbeelden; ook al zullen de auteurs ervan dit ontkennen.
Een goed voorbeeld hiervan is het werk van David Icke. Hij heeft artikelen in New Age- en UFO-tijdschriften gepubliceerd; zijn eigen boeken op de markt gebracht (die in een aantal SF- en "alternatieve" boekhandels in Engeland en de VS verkocht worden). Verder was hij spreker op conferenties, waaronder de Nexusconferentie van 1994 in Amsterdam.
Toen deze controversiële ex-sportverslaggever en voormalige Groene activist zijn eigen lezingentournee door het Verenigd Koninkrijk hield, toonden de media veel belangstelling voor het grote aantal neo-fascisten en andere leden van extreem rechts die zijn lezingen bezochten. (12) Dit was niet het gewone sensatiezoeken van journalisten, en de protesten van Icke over deze onthullingen toonden veel naïviteit. Een aantal van de dubieuze figuren die deze lezingen bezochten vonden blijkbaar veel in de ideeën van Icke dat hen aansprak. Een beknopt overzicht van zijn werk geeft sterke aanwijzingen waarom extreem rechts dit zo aantrekkelijk vindt.
Icke staat stevig in de Nesta Webster-traditie van samenzwerings-gedachtegoed als het erom gaat wereldgebeurtenissen te verklaren en - al dan niet bewust - maakt hij gebruik van een aantal ideeën die stammen uit de geschiedenis van extreem rechtse samenzweringstheorieën. Hier voegt hij "technologisch" materiaal aan toe om zijn werk een pseudowetenschappelijk aanzien te geven. Zijn basisfilosofie is dat onze gedachten uiteindelijk gecontroleerd worden door een internationaal netwerk van vrijmetselaars, jezuïten en stiekeme bankiers. Hij verwijst naar subliminale boodschappen, overgebracht door de tv, die uiteindelijk "mind controlled" robots creëren, en naar de invloed van minuscule microchips die in mensen geïmplanteerd worden. In The Robots' Rebellion (1994) gaf Icke een visie op een wereld waarin "de elitaire broederschap" gebruik maakt van "Het Systeem" en de Nieuwe Wereld Orde om het onderwijs en de media te manipuleren om de individuele vrijheid en de vrije gedachten te vernietigen. Niet alleen verwees hij naar de "Illuminati Protocols" en de invloed van vrijmetselaars, maar stelde tevens dat geheime technologieën doelbewust achtergehouden werden door gezichtsloze bedrijven en groeperingen.
Erger was het onkritische gebruik in dit boek van de Protocols of the Learned Elders of Zion. Icke stelde dat bijna alles wat in dit document stond in deze eeuw werkelijk gebeurd was. (13) Ook in zijn latere boek "And the Truth Shall Set You Free" (1995) ging Icke verder met het ontwikkelen van zijn samenzweringsdenken; hij stelde vast dat er een Geheime Regering aan het werk was in de wereld. In het hoofdstuk over The Hidden Hand werpt hij, in een klassiek stuk historisch revisionisme, de geallieerden van de Tweede Wereldoorlog en de nazi's op één hoop en stelt hij vast dat "beiden door dezelfde machten gefinancierd en gemanipuleerd werden". (14) Dit boek gebruikt tevens het toenemende materiaal over de wereldwijde UFO-'doofpot' en stelt dat de "buitenaardsen zich in de kern van de menselijke geschiedenis bevinden alsmede in de gebeurtenissen welke die geschiedenis gevormd hebben". (15)
Een ander voorbeeld van een gedachtegoed dat het goed doet bij extreem rechts en dat een aantal van hun opvattingen weergeeft is het werk van de Amerikaanse auteur Jim Keith. Zijn boeken worden verspreid door Illuminet Press, dat zich gespecialiseerd heeft in het salonfähig maken van dit soort materiaal, publicaties van de milities inbegrepen. Keith heeft ook gepubliceerd in Nexus. Het beste en meest invloedrijke voorbeeld van zijn werk is "Black Helicopters over America" (1994) dat o.a. te koop is in grote SF-boekenzaken in Londen. Alhoewel het wat meer bedekt is in het taalgebruik, is het grondthema achter het boek dat er sprake is van een samenzweringstheorie die door een plutocratiese elite in praktijk gebracht wordt, zij worden hierbij gesteund door de Illuminatie en opereren via geheime netwerken. Doel van deze samenzwering is wereldoverheersing via een Nieuwe Wereld Orde en door middel van de Verenigde Naties. De "zwarte helikopters" zijn slechts een aspect van dit plan, dat tevens de bouw van een netwerk van concentratiekampen voor groepen die zich ertegen verzetten omvat. Keith graaft in de geschiedenis om de wortels van dit plan te beschrijven. Hij stelt: "Eigenlijk is de Nieuwe Wereld Orde simpelweg het langetermijnplan van de Fabians en andere communisten; plannen die het duidelijkst uiteengezet werden in de non-fictie boeken van H.G. Wells." (16) Het plan zou ook de stichting van een "Wereld Constitutie" omvatten met een wereldfederatie, "die alles, overal, hoe dan ook zou controleren, punt." (17)
In het laatste hoofdstuk van dit boek worden alle draden door Keith bijeengebracht om zijn stelling te onderbouwen dat er bewijs is dat er binnen de grenzen van de VS een oorlog zal plaatsvinden "tegen het Amerikaanse volk, door de machtshongerige internationalisten". (18) Tegen het jaar 2000 zal de VS opgaan in een totalitaire Socialistische Nieuwe Wereld Orde. (19) Samengevat, Keith stelt dat er sprake is van een op handen zijnde crisis en dat alleen georganiseerd verzet soelaas bieden zal. De geest van Nesta Webster leeft voort.
Tot slot is het de moeite waard om het blad Nexus zelf eens te analyseren. Op allerlei manieren is Nexus een voorbeeld van de vreemde samenvoeging van New Age, samenzweringsdenken en extreem rechts gedachtegoed, evenals van het promoten van de ideeën van de milities uit de VS, door ruimte te bieden aan Linda Thompson, woordvoerster van milities. Nexus heeft een groot aantal samenzweringsartikelen geplaatst, van materiaal over UFO's en geheime technologieën tot onderzoeken naar de geheime elites die in de wereld actief zijn. Bijzondere aandacht wordt besteed aan de bankierselites, aan "verboden" kennis en aan theorieën inzake Big Brother. David Icke noemde (in Robots' Rebellion) Nexus "uitstekend" en het blad zorgde ervoor een platform te bieden aan een aantal mensen met nogal conspirationele wereldbeelden. Een goed voorbeeld dateert uit januari 1996. In een artikel over de Bilderberg Groep speculeerde de auteur, Armen Victorian, over de vraag of de leden hiervan, geselecteerd uit de "machtselite" van Europa en de VS, samenzweerden om een Nieuwe Wereld Orde tot stand te brengen. (20)
In een ander nummer van die jaargang keerde zo'n thema terug. David G. Guyatt analyseerde de "Pinar Circle" en stipte diens verbindingen met inlichtingendiensten, het militaire apparaat, de politiek en het bankwezen aan. Hij stelde dat de groep wellicht nog "sinisterder en in elk geval duisterder dan de Bilderbergers" was. (21) Het is interessant dat Guyatt stelde dat zijn theorieën weliswaar 'samenzweringstheorieën' genoemd zouden kunnen worden, maar dat dit "zelden het onderliggende bewijs" mee laat wegen. (22) Met andere woorden, hij impliceerde dat critici van zulk materiaal hun ogen onvoldoende openen. Een dergelijke houding is steeds terug te vinden in Nexus en in de artikelen die erin staan.
Een gewoon nummer van het blad bevat de column "Wereld Nieuws", dat wordt aangekondigd als "nieuws achter het nieuws", met de impliciete bedoeling het publiek de indruk te geven dat dit soort materiaal nergens anders te vinden is. Nexus fungeert dus als een forum voor een breed spectrum aan theorieën, samenzweringstheorieën met een hoog twijfelachtig gehalte inbegrepen; het maakt gebruik van rechts gedachtegoed dat normaliter door een gewone uitgever terzijde zou worden gelegd. Enerzijds is dit wel te waarderen en kan het wellicht gerechtvaardigd worden in de naam van de vrijheid van meningsuiting. Anderzijds zouden we wel ervan doordrongen moeten zijn dat de auteurs van de artikelen in Nexus verborgen agenda's bezitten, die vaak geworteld zijn in het pogen om rechts samenzweringsgedachtengoed te legitimeren en dit acceptabeler te maken voor de gewone cultuur. Wij behoren voortdurend waakzaam te zijn.
Ter afsluiting: dit artikel heeft getracht om een tweetal zaken aan te tonen. Ten eerste dat rechtse samenzweringstheorieën voortkomen uit een lange historische traditie en nog steeds voet aan de grond hebben in het volksgeloof van nu, waarbij ze winst trachten te slaan uit de hedendaagse fascinatie met ufologie en het esoterische. Ten tweede dat er kruisbestuiving plaats gehad heeft tussen de meer recente obsessies van New Age en de opvatting van extreem rechts dat de huidige wereldorde een vijandige en bedreigende plek is voor "vrijdenkende" individuen.
Dit artikel is verschenen in Kleintje Muurkrant nr 336, 24 september 1999